مهم نیست که در چه صنعتی مشغول به کار هستید! اگر که به دنبال پیشرفت و توسعه می‌باشید، لازم است از درست کار کردن تمامی ماشین‌آلات و تجهیزات صنعتی خود در راستای بهره‌وری بهتر و سودآوری بیشتر اطمینان حاصل کنید. باور کنید یا نه؛ این اطمینان با روان کاری درست و مناسب به دست خواهد آمد.
روان کاری اصطکاک، سایش، خوردگی و زنگ‌زدگی را میان قطعات فلزی کاهش و باعث بالا رفتن راندمان کاری تجهیزات و افزایش طول عمر آن‌ها می‌شود. در واقع با به‌کارگیری روان کننده‌های صنعتی همچون روغن و گریس که در انواع مختلف وجود دارد، با ایجاد یک لایه سیال میان قطعات، تماس میان فلزات به حداقل خواهد رسید که به حداقل رسیدن آن، تضمین کننده کارآمدی و عملکرد خوب تجهیزات در طولانی مدت خواهد بود.
البته هر روان‌کننده‌ای ویژگی‌های منحصربه‌فرد خود را دارد، ویژگی‌هایی که آن را برای برآوردن نیاز و هدفی ویژه متمایز و مناسب می‌کند، از این رو شناخت آن‌ها لازمه انتخاب درست برای بهره‌وری بیشتر است. به همین دلیل بر آن شدیم تا در این مطلب و در راستای انتخاب روان کننده مناسب به معرفی کامل گریس به عنوان یکی از پرکاربردترین روان کننده‌های صنعتی و انواع آن در جهت انتخاب و خرید گریس مناسب بپردازیم.
تعریف گریس
گریس (Grease) ماده روغنی غلیظ جامد یا نیمه جامدی است که عمدتاً به عنوان روان کننده در صنعت مورد استفاده قرار می‌گیرد. این ماده از یک روغن مشتق شده از نفت یا روغن سنتیک (مصنوعی)، غلیظ کننده که خاصیت ژل مانند را به روغن می‌دهد و افزودنی‌های مختلف، در مقدار گوناگون تشکیل شده است.
معمولاً روغن پایه ۸۰ تا ۹۵ درصد، غلیظ کننده ۵ تا ۲۰ درصد و افزودنی‌ها ۰ تا ۱۰ درصد از گریس را به خود اختصاص داده‌اند. هر یک از اجزای تشکیل دهنده گریس کاربرد متفاوتی دارد.
روغن گریس
روغن جزء سیال و اصلی گریس است. این جزء می‌تواند روغن معدنی یا سنتیک باشد. گریس‌هایی که مبتنی بر روغن معدنی هستند، عموماً عملکرد رضایت بخشی را در بیشتر کاربردهای صنعتی دارند و گریس‌های مبتنی بر روغن سنتیک پایداری بهتری را در کاربردهایی با دمای زیاد (خیلی پایین یا خیلی بالا) ایجاد می‌کنند.
غلیظ کننده (Thickener)
غلیظ کننده میزان اصطکاک بین سطوح را کاهش می‌دهد. این ماده همچون یک اسفج عمل می‌کند؛ روغن پایه را در خود نگه می‌دارد و هنگامی‌که در معرض حرکت، لغزش یا تغییر دما قرار می‌گیرد، روغن را برای روان کاری قطعات آزاد می‌کند.
افزودنی‌ها
افزودنی‌های گریس که درصد کمی از گریس را به خود اختصاص داده‌اند، قدرت و توانایی روانکاری روغن پایه را افزایش می‌دهند. در واقع وجود افزودنی‌ها خواصی که روغن دارد نظیر کاهش میزان اصطکاک، سایش، خوردگی و زنگ‌زدگی را به میزان قابل‌توجهی افزایش می‌دهد.
تاریخچه گریس
بر اساس مستندات تاریخی استفاده از گریس به بیش از ۴۴۰۰ سال پیش باز می‌گردد. در واقع برای کم کردن میزان اصطکاک از موادی همچون گریس-آب و روغن- به عنوان روان کننده استفاده کرده‌اند.
بر اساس نگاره‌های موجود بر روی مقبره فرعون در مصر که به ۲۴۰۰ سال قبل از میلاد مسیح برمی‌گردد، نگاره‌ای با این مضمون مشاهده شده که کارگری در حال ریختن روان کننده برای مجسمه‌ها و پیکره‌های متحرک است.
البته شواهد و مستنداتی دیگر که مربوط به ۱۴۰۰ سال قبل از میلاد مسیح هستند نیز نشان‌دهنده استفاده از چربی حیوانی و سنگ آهک برای روانکاری محور ارابه‌ها می‌باشند.
اگرچه می‌توان چنین گفت که قدمت گریس‌ها به‌عنوان روان کننده به چند هزار سال پیش برمی‌گردد اما درواقع تولید و استفاده از گریس طبق فرمولاسیون استفاده از غلیظ کننده به اواسط قرن نوزدهم میلادی برمی‌گردد.
در ابتدا گریس کلسیم با استفاده از روغن معدنی، چربی حیوانی و سنگ آهک در ایالات متحده آمریکا تولید شد. در ادامه و تنها پس از هشت سال گریس سدیم در انگلستان ساخته شد و پس از چند دهه و در ابتدای قرن بیستم میلادی در کشور ژاپن تولید گریس (بر پایه کلسیم) به طور انبوه آغاز شد.
کم‌تر از سه ده و در سال ۱۹۳۸ میلادی گریس لیتیوم ساخته شد و به سرعت به عنوان یک گریس چندمنظوره به طور گسترده مورد استفاده قرار گرفت. پس از آن و در طی سال‌های متمادی با حرکت سریع به سوی صنعتی شدن جهان و احساس نیاز به وجود روان کننده‌ی همچون گریس برای بالا بردن میزان بهره‌وری، انواع دیگری از گریس‌ها که بر اساس غلیظ کننده تقسیم‌بندی شده‌اند و یا طبق افزودنی‌ها نام‌گذاری شده‌اند، طراحی، تولید و برای استفاده به بازار عرضه شدند.
نحوه تولید گریس
مواد اولیه مورد استفاده برای تولید گریس چربی‌ها، هیدروکسیدهای فلزی، روغن‌ها و مواد افزودنی نظیر گرافیت و بنتون است.
- چربی‌ها موادی هستند که عمدتاً در دمای اتاق جامد می‌باشند، این مواد می‌توانند، چربی حیوانی، روغن گیاهان مختلف و یا روغن ماهی باشند.
- هیدروکسیدهای فلزی به موادی نظیر لیتیوم، کلسیم، آلومینیوم، سدیم و باریم که در واکنش برای ایجاد صابون مورد استفاده قرار می‌گیرند، اطلاق می‌گردد.
- روغن، ماده‌ای است که در دمای بیست و پنج درجه سانتی‌گراد به صورت مایع مشاهده می‌شود؛ این جزء برای تولید گریس یا روغن معدنی مشتق شده از مواد نفتی است و یا یک روغن سنتیک است.
- افزودنی‌ها نیز مواد مختلفی هستند که برای بهبود عملکرد یا ظاهر گریس به مواد اضافه می‌گردند.
پروسه تولید انواع گریس
برای تولید گریس ابتدا باید فرآیند صابون‌سازی انجام شود. این فرآیند در دستگاهی به نام اتوکلاو صورت می‌گیرد. در حقیقت هیدروکسیدهای فلزی با چربی‌ها در این دستگاه به نسبت مناسب قرار می‌گیرند تا تحت فشار و حرارت زیاد پخته شده و در نهایت صابون فلزی یکدست تشکیل شود.
در ادامه صابون فلزی تولید شده به دستگاهی به نام کتل که عملکردی مشابه با دستگاه اتوکلاو دارد، منتقل شده، روغن و افزودنی‌ها به آن اضافه می‌شوند تا با یکدیگر مخلوط شده و ماده‌ای ژلاتینی مانند به نام گریس به دست آید. البته لازم به ذکر است که در دستگاه کتل مواد تنها تحت حرارت بالا با یکدیگر مخلوط می‌شوند و به مواد فشار وارد نمی‌شود.
ناگفته نماند که روغن مورد استفاده به عنوان روغن پایه گریس بخش مهمی از محصول است و کیفیت آن قطعاً بر محصول نهایی تأثیر فراوان می‌گذارد. در حقیقت روغن تعیین‌کننده ویژگی‌ها و عملکرد نهایی گریس برای کاربردهای مختلف است. از این رو لازم است علاوه بر انتخاب روغن مناسب، به‌آرامی آن را به محلول صابون فلزی که داغ است، اضافه نمود تا گریس به دست آمده قوام خوبی داشته باشد.
مشخصات فیزیکی و شیمیایی
مشخصات فیزیکی و شیمیایی گریس را نمی‌توان به‌طور کلی بیان نمود چرا که انواع مختلفی از گریس بر اساس غلیظ کننده و یا افزودنی‌ها در بازار یافت می‌شوند.
هر یک از گریس‌ها از لحاظ فیزیکی و شیمیایی مشخصات منحصربه‌فردی دارند که آن‌ها را برای کاربردی خاص متمایز می‌کند.
ویسکوزیته، بازه دمای عملیاتی، رنگ، میزان قوام، پایداری شیمیایی، میزان مقاومت در برابر خوردگی، نقطه اشتعال و … برخی از فاکتورهایی هستند که مقدار آن‌ها طبق مواد سازنده گریس و درصد اختلاط آن‌ها برای هر گریس متفاوت بوده و در هنگام انتخاب و خرید گریس، فرد خریدار بر اساس کاربرد می‌بایست نوع مناسب را انتخاب نماید. در ادامه به معرفی برخی از این فاکتورها (مشخصه‌ها) پرداخته خواهد شد.
-
ویسکوزیته
این پارامتر نشان دهنده میزان مقاومت روان کننده در برابر جاری شدن است. ویسکوزیته به اصطکاک داخلی نیز شناخته می‌شود و یکی از مهم‌ترین ویژگی‌هایی است که در زمان ارزیابی روان کارها و تعیین ویژگی‌هایی چون گرید روان کننده و مناسب بودن آن، در نظر گرفته می‌شود.
روان کننده‌هایی که ویسکوزیته بالا دارند مقاومت بالاتری در برابر جاری شدن دارند. برای روانکاری موتورهای سنگین یا تجهیزات صنعتی پالایشگاه‌ها یا کارخانه‌های تولید فرآورده‌های غذایی عموماً روان کننده با ویسکوزیته بالا مورد استفاده قرار می‌گیرد تا در فشار بالا مقاومت خوبی داشته باشد.
-
پایداری شیمیایی
پایداری شیمیایی در حقیقت مدت زمانی است که عامل شیمیایی می‌تواند تأثیر خود را در منطقه عملیاتی نشان دهد. روغن‌های روانکاری که دارای پایداری خوبی هستند نباید در معرض اکسیداسیون، کربن شدن و یا هر نوع واکنش نامطلوبی که اکسیژن در آن دخیل است، قرار گیرد.
-
محتوای گوگرد
محتوای گوگرد در روان کننده‌ها یک ویژگی مهم است که در هنگام خرید گریس باید به آن توجه کرد. این ماده شیمیایی اگر که مقدار مناسب به برخی از روغن‌ها اضافه شود برای بهبود قابلیت روانکاری مناسب خواهد بود.
-
گرانش API
گرانش API چگالی یک روان کننده را بر اساس سبک یا سنگین بودن محصول در مقایسه با آب اندازه‌گیری می‌کند. روان کننده‌هایی که دارای گرانش API کم‌تر از ۱۰ هستند، روان کننده سنگین و روان کننده‌هایی با API بالاتر از ۱۰ سبک شناخته می‌شوند.
-
امولسیون پذیری
امولسیون توانایی یک روان کننده برای جدا شدن از آب را نشان می‌دهد. عموماً روغن‌هایی که دارای قابلیت امولسیون بالا هستند ترجیح داده می‌شوند چرا که آب می‌تواند خواص روان کنندگی یک محصول را به خطر اندازد.
-
پایداری اکسیداسیون
اکسیداسیون یا اکسید شدن واکنشی شیمیایی است که از برهم‌کنش اکسیژن با روان کننده رخ می‌دهد.
متغیرهایی نظیر آب، اسید، کاتالیزور و دما بر واکنش اکسیداسیون مؤثر بوده و بر طول عمر و خصوصیات عملکردی روان کننده تأثیر منفی می‌گذارد.
برای کاربردهایی که روان کننده برای مدتی طولانی بدون تغییر در گردش است نظیر سیستم‌های مکانیکی بزرگ پایداری اکسیداسیون خوب، ضروری خواهد بود.
-
نقطه ریزش (روان شدن)
به کم‌ترین دمایی که در آن یک روان کننده به شکل مایع جاری می‌شود (در آن نقطه روان کننده ویژگی‌های جریان خود را از دست خواهد داد)، اطلاق می‌گیرد.
نقطه ریزش یکی از ویژگی‌های مهمی است که لازم است به آن توجه شود چرا که تعیین‌کننده مناسب بودن روان کننده‌ها برای آب و هوای سرد یا زمانی که فشار اعمال نمی‌شود، می‌باشد.
مزایا و معایب گریس
گریس همچون دیگر محصولات شیمیایی مزایا و معایبی دارد که در ادامه به آن‌ها اشاره خواهد شد.
-
مزایا گریس
- عملکرد خوب
- نشتی کم
- آب بند بودن
- مورد استفاده در گستره دمایی وسیع
- تحمل فشار و دمای بالا
- کاهنده صوت
-
معایب گریس
- کاهش انتقال سرما یا گرما
- توانایی ذخیره‌سازی ضعیف‌تر
نگهداری طولانی‌مدت می‌تواند منجر به جدا شدن روغن پایه و غلیظ کننده شود.
- گریس قابلیت نفوذ در مجاری و روان کاری قطعات ریز را ندارد.
انواع گریس، ویژگی‌ها و کاربردها
گریس‌ها بر اساس نوع غلیظ کننده یا افزودنی به انواع مختلفی تقسیم شده‌اند که خریداران می‌توانند طبق نیاز و کاربرد نوع مناسب را انتخاب و خریداری نمایند.
گریس POE (پلی اول استر) گریسی است که به طور ویژه برای روان کاری برخی از سیستم‌های تبرید تولید شده است. این گریس آبگریز بوده و نارسانا می‌باشد. همچنین پایداری خوبی در دماهای بالا و خواصی عالی در دماهای پایین دارد.
این نوع گریس به عنوان عایق الکتریکی شناخته می‌شود و روان کار خوبی به شمار می‌رود. سمیتی برای این نوع گریس به ثبت نرسیده است و علاوه بر روان کاری، برای آب‌بندی و حفاظت از یاتاقان‌ها و قطعه‌های فلزی متحرک مناسب است.
گریس پایه PAO که با نام تجاری گرول ۷۵ (Greol 75) شناخته می‌شود، از دیگر انواع گریس موجود در بازار است.
پایه این گریس روغن مصنوعی پلی آلفا الفین است. پلی آلفا الفین روغنی با شاخص ویسکوزیته بالا، سازگاری خوب با روغن معدنی، نوسانات کم، محدوده دمای عملیاتی گسترده و پایداری اکسیداسیون بالا است. استفاده از این روغن به عنوان روغن پایه در برخی از گریس‌های با کیفیت برای روانکاری موتور یا دنده هیدرولیک به جهت خواص منحصربه‌فردی که دارد، کاملاً توجیه‌پذیر است.
گریس تفلونی (Greol EHT2) گریسی سفید رنگ است که به طور وسیع در صنایع مختلفی نظیر خودرو، مواد غذایی، معدن، صنایع دریایی و فولاد برای روان کاری مورد استفاده قرار می‌گیرد.
این گریس کاهنده اصطکاک است و از ایجاد رسوب به وسیله آلاینده‌های جامد ممانعت می‌کند گریس تفلونی به جهت وجود افزودنی تفلون یا همان پلی تترا فلوئورو اتیلن به این نام شناخته می‌شود. به جهت وجود این افزودنی با خواص منحصربه‌فردی که دارد از جمله دوام و ماندگاری بالا، مقاومت خوب در برابر مواد شیمیایی و استحکام کششی گریس تفلونی برای روان کاری تجهیزات صنعتی گران‌قیمت که حفاظت و نگهداری از آن‌ها اهمیت بالایی دارد نظیر تراکتورها، قایق، ابزارهای برقی و صنعتی بسیار مناسب است.
گریس پایه مس (Greol HSC) گریسی با ظرفیت تحمل بار بالا و رسانایی الکتریکی خوب (به جهت وجود فلز مس) است که علاوه بر کاهش میزان اصطکاک از خوردگی فلزات جلوگیری می‌کند.
این گریس در دماهای بالا مقاومت خوبی از خود نشان می‌دهد و به عنوان یک روان کننده عالی برای استفاده در صنایع مختلف نظیر خودروسازی، صنعت نساجی و معدن شناخته می‌شود.
آب‌بندی اتصالات فلز- فلز، روان کاری قطعه‌های فلزی که در معرض خوردگی قرار دارند و روان کاری یاتاقان‌ها برخی از کاربردهای بیان شده برای این نوع گریس است.
جهت خرید این محصول با واحد فروش شرکت آذر شیمی شریف تماس بگیرید.
(خط ویژه) ۶۵۰۰ ۶۶۰۰ - ۰۲۱
اگر که به دنبال گریسی مناسب و با کیفیت برای استفاده در صنعتی خاص هستید؛ مشاهده و بررسی انواع گریس‌های تولید و عرضه شده توسط مجموعه دانش بنیان آذر شیمی شریف به شما توصیه می‌شود.
این مجموعه با به‌کارگیری افرادی خبره که از تحصیلات عالی در حوزه‌های مرتبط با صنعت تولید محصولات شیمیایی برخوردار می‌باشند به تحقیق و بررسی در این زمینه پرداخته و پس از دست‌یابی به فرمولاسیون تولید محصول باکیفیت در جهت تأمین نیاز بازار به این ماده مهم، انواع مختلف آن را تولید و عرضه کرده است.