بدون روغن صنعتی و روانکارها تقریباً تمامی تجهیزات و ماشین آلات در اثر اصطکاک و سایش آسیب دیده و از کار میافتد. همانطور که می‌دانید تجهیزات صنعتی همواره در شرایط سخت نظیر دماهای بالا، رطوبت زیاد و تحت فشار بسیار کار می‌کنند؛ در نتیجه اجزای سازنده آن‌ها مستعد خرابی بوده و طول عمر کمی خواهند داشت. لذا برای بهبود عملکرد، بهره‌وری و افزایش طول عمر آن‌ها استفاده از روغن‌های صنعتی برای روانکاری امری ضروری است. امروزه روغن‌های صنعتی گوناگونی برای مصارف مختلف طبق آخرین فناوری‌ها، تولید و به بازار عرضه شدهاند که تمامی آن‌ها در یکی از دو گروه روغن‌های صنعتی پایه نفتی یا همان معدنی (روغن‌های مینرال) و روغن‌های صنعتی پایه غیر نفتی یا مصنوعی (روغن‌های سنتیک) قرار دارند.
تعریف روغن صنعتی
روغن صنعتی، روغن مورد استفاده در صنعت با هدف نهایی روانکاری و بالا بردن میزان بهره‌وری از تجهیزات صنعتی است. این روغن از یک نوع روغن پایه و مواد افزودنی با نسبت حدودی 90 به 10 درصد تشکیل شده است. روغن‌های پایه مورد استفاده در تولید روغن صنعتی، روغن معدنی (مینرال) و روغن سنتیک یا همان مصنوعی است.
انواع روغن صنعتی بر اساس روغن پایه
موسسه نفت آمریکا (API) روغن‌های پایه مورد استفاده در تولید انواع روغن صنعتی را بر اساس عملکرد و ترکیبات آن‌ها در پنج گروه قرار داده است
-
گروه یک
پایه این روغن‌ها روغن معدنی است. روغن‌های معدنی از روغن نفتی تصفیه شده به دست می‌آیند. در واقع به سبب طبیعی بودن منبع روغن معدنی، موادی چون فسفر، گوگرد و نیتروژن در آن یافت می‌شود؛ پس برای استفاده لازم است فرآیند تصفیه را طی نموده و با افزودنی‌هایی در جهت عملکرد بهتر تقویت شود.
گروه اول کم‌تر تصفیه شدهاند و درصد وزنی ترکیبات اشباع شده آن‌ها کم‌تر از 90 درصد است و میزان گوگرد موجود در آن 0.03 درصد است. در حقیقت هر یک از این دو شرط برای روغن پایه‌ای محقق شود، آن روغن در گروه یک قرار خواهد گرفت. اندیس گرانروی این روغن‌ها بازه عددی 80 تا 120 گفته شده و ترکیبات اولیه آن‌ها، نرمال پارافین‌ها، ایزو پارافین‌ها، نفتنیک‌ها و ترکیبات قطبی می‌باشند. تولید این نوع روغن‌ها تنها با روش پالایش با حلال است که همین امر سبب شده تا ارزان‌تر از انواع دیگر باشند. روغن‌های پایه گروه یک را می‌توان برای کاربردهایی که در آن‌ها مصرف روان‌کننده بالا می‌باشد ایده‌آل دانست.
-
گروه دوم
گروه دوم نیز جزو روغن‌های معدنی بوده و بیش‌تر تصفیه شدهاند و میزان درصد وزنی ترکیبات اشباع شده آن‌ها 90 درصد یا بیش از 90 درصد گفته شده است و درصد وزنی گوگرد آن‌ها کم‌تر از 0.03 درصد می‌باشد. ترکیبات اولیه گروه دوم مشابه با گروه اول است البته ترکیبات قطبی در آن‌ها وجود ندارند. شیوه تولید و تصفیه این روغن‌ها تنها به کمک حلال نیست و از روش هیدروفرآوری نیز استفاده می‌شود. این نوع روغن پایه پایداری اکسیداسیون خوبی دارد و در محیط با دمای پایین عملکرد مناسبی دارد.
-
گروه سوم
روغن‌های این گروه نیز معدنی گفته شدهاند. اگر چه این روغن‌ها همچون روغن‌های گروه دوم هیدروفرآوری می‌شوند اما این فرآیند شدیدتر و در دما و فشار بالاتری نسبت به روغن‌های گروه دوم صورت می‌پذیرد. روغن پایه به دست آمده شفاف و بی‌رنگ می‌باشد و پایداری اکسیداسیون عالی و شاخص گرانروی بالا (بیش‌تر از 120) از مشخصات آن است. قیمت این نوع روغن‌ها بالاتر از دو نوع قبلی است. همچنین اگر چه این روغن به دلیل این‌که مستقیم از پالایش نفت خام به دست می‌آید، معدنی یا همان نفتی معرفی شده است اما توسط برخی از افراد با اهداف بازاریابی، به عنوان روغن سنتیک در نظر گرفته می‌شود؛ در حقیقت آن‌ها معتقدند فرآیند هیدروفرآوری شدید، ساختارهای شیمیایی نویی را ایجاد می‌کند که پیش از فرآیند وجود نداشتند.
-
گروه چهارم
روغن پایه این گروه روغن صنعتی، روغن سنتیک یا مصنوعی است. روغن سنتیک روغنی است که به شیوه سنتز شیمیایی از اجزای نفتی اصلاح شده و یا مواد دیگر تولید می‌شود و ساختاری هیدروکربنی دارد. این روغن ناخالصی کم‌تری داشته و شاخص ویسکوزیته آن نیز بالا می‌باشد که همین امر پایدارتر بودن آن نسبت به روغن‌های معدنی را نشان می‌دهد.
روغن‌های صنعتی سنتیک گروه چهارم از پلی آلفا الفین‌ها (PAOs) تشکیل شدهاند و عموماً برای روانکاری وسایل و تجهیزاتی که در معرض دماهای بسیار بالا یا فشار شدید قرار دارند مورد استفاده قرار می‌گیرند.
-
گروه پنجم
روغن‌هایی که در این گروه گنجانده شدهاند تمامی روغن‌هایی هستند که در هیچ یک از چهار گروه اول جای ندارند. روغن‌های پلی آلکیلن گلیکول‌ها (PAGs)، استر فسفات و استر‌های مصنوعی مختلف را می‌توان جزو این گروه برشمرد.
روغن‌های نیمه سنتزی را نیز می‌توان جزو این گروه دانست چرا که ترکیبی از روغن معدنی و روغن سنتیک است. عملکرد این روغن چیزی میان دو روغن سنتیک و معدنی است (از روغن معدنی بهتر و نسبت به روغن سنتیک عملکرد پایین‌تر دارد). این نوع از روغن‌ها از لحاظ اقتصادی نیز به صرفه می‌باشند.
برای خرید روغن صنعتی از آذرشیمی شریف با شماره‌های زیر تماس بگیرید:
افزودنی‌های روغن صنعتی
همانطور که در ابتدا بیان شد حدود ده درصد از روغن صنعتی را افزودنی‌ها تشکیل می‌دهند. این افرودنی‌ها در انواع مختلف و برای کارکردهای متفاوت به روغن پایه اضافه می‌شوند تا کارایی روغن را به عنوان روان‌کننده بهبود بخشیده و با افزایش عملکرد، آسیب‌هایی احتمالی را به حداقل برسانند. در ادامه لیستی از رایج‌ترین افزودنی‌ها در کنار مهم‌ترین خواص آن‌ها آورده شده است.
-
-
افزودنی‌های ضد سایش (AW)
-
این نوع افزودنی‌ها، سایش میان دو جزء فلزی از تجهیزات را به حداقل می‌رساند. همواره در شرایط سخت کاری، اجزاء فلزی دچار سایش می‌شوند پس برای ممانعت از این رخداد از چربی‌ها، استرها و مواد گوگرد دار در ترکیبات روغن استفاده می‌شود تا لایه‌ای مقاوم از مواد شیمیایی میان اجزاء متحرک و ثابت ایجاد شود و سائیدگی به حداقل برسد.
-
افزودنی‌های ضد زنگ
این نوع افزودنی‌ها برای روان‌کننده‌های مبتنی بر آب ضروری هستند و باعث می‌شوند اجزاء فلزی در مقابل خوردگی مقاومت خوبی داشته باشند.
-
مواد افزودنی پاک‌کننده و معلق کننده
این نوع افزودنی‌ها در راستای از بین بردن لجن و ناخالصی‌های موجود که به کاهش اکسیداسیون و خوردگی کمک می‌کند، به روغن‌های پایه اضافه می‌شوند. ناگفته نماند که این مواد ترکیب جدانشدنی انواع مختلف روغن می‌باشند.
-
افزودنی‌های ضدکف
وجود حباب هوا در روان‌کننده‌ای چون روغن از روانکاری مؤثر جلوگیری می‌کند. به همین دلیل استفاده از افزودنی‌های ضد کف یا همان کف زدا برای مقابله با این موضوع در هنگام تولید انواع روغن‌های صنعتی توصیه می‌شود.
-
افزودنی‌های فشار بالا (EP)
این مواد عموماً با سطح فلز واکنش می‌دهد و یک پوشش محافظ ضخیم بر روی آن ایجاد می‌کنند. این پوشش از سایش در دمای بالا و تحت‌فشار بالا جلوگیری می‌کند.
-
افزودنی‌های آنتی‌اکسیدان (AO)
تمامی روغن‌ها در طول زمان استفاده، اکسید می‌شوند. اکسید شدن روغن‌ها در نهایت بالا رفتن میزان سایش را سبب می‌شوند. از این رو و برای به تأخیر انداختن و جلوگیری کردن از این امر افزودنی‌هایی در فرمولاسیون روغن قرار داده می‌شوند این افزودنی‌ها با بالا بردن میزان مقاومت اکسیداسیون روغن پایه، طول عمر مفید آن را زیاد می‌کند. مکانیزم عمل این مواد بدین شکل است که رادیکال‌های آزاد را از میان برمی‌دارد و ترکیبات رادیکالی به غیر رادیکالی بدل می‌شوند و واکنش پایان می‌یابد.
-
افزودنی‌های کاهش دهنده نقطه ریزش
نقطه ریزش پایین‌ترین نقطه‌ای است که روغن در آن می‌تواند جریان یابد. وجود این افزودنی‌ها جریان‌پذیری روان‌کننده در دماهای پایین‌تر را افزایش می‌دهد. در واقع از ایجاد کریستال‌ها و رسوب که با سرد شدن روغن ممکن است تشکیل شوند، جلوگیری می‌کنند.
-
افزودنی تقویت‌کننده شاخص ویسکوزیته (VII)
این نوع افزودنی‌ها پلیمری بوده و باعث غلیظ شدن روغن می‌شوند که همین امر تقویت کننده و بهبوده دهنده شاخص گرانروی در دماهای مختلف خواهد بود. در حقیقت شاخص ویسکوزیته عاملی مهم در تعیین کیفیت یک روغن و توانایی آن برای به‌کارگیری در گستره‌هایی دمایی مختلف است. تغییر پایین این شاخص در دماهای متفاوت از عمده خصوصیات مهمی است که می‌بایست روان‌کارهایی چون روغن داشته باشند. این ویژگی با اضافه کردن افزونی‌های گفته شده به مقدار بالایی در روغن ایجاد می‌شود.
-
اصلاح‌کننده‌های اصطکاک
وجود این افزودنی‌ها در روغن سبب ایجاد لایه‌ای محافظ در اطراف اجزاء فلزی می‌شوند و اصطکاک کاهش پیدا می‌کند. این نوع افزودنی‌ها که عموماً متشکل از زنجیره‌های بلند اسید چرب، مشتقات آن‌ها و ترکیبات مولبیدن هستند، در روغن موتور استفاده می‌شوند و مکانیزم عمل آن‌ها همچون افزودنی‌های ضد رنگ و خوردگی است.
ویژگی‌های روغن صنعتی
روغن‌های صنعتی بر اساس روغن پایه و افزودنی‌ها، ویژگی‌ها و خصوصیات شیمیایی و فیزیکی منحصر به فردی دارند اما تمامی آن‌ها برای برآورده ساختن حداقل الزامات لازم در جهت بالا بردن میزان عملکرد می‌بایست این خصوصیات را داشته باشند:
- عملکرد خوب در محدوده دمایی گسترده
- شاخص ویسکوزیته بالا
- پایداری دمایی
- مقاومت بالا در برابر اکسیداسیون
- پیشگیری از خوردگی
- پایداری هیدرولیکی
کاربردهای روغن صنعتی
انواع روغن صنعتی در صنایع مختلفی نظیر صنایع و تجهیزات دریایی، حمل و نقل، گاز، صنعت داروسازی، صنایع غذایی و نساجی کاربرد و کارکرد وسیعی دارد، چرا که هر یک از آن‌ها با توجه به افزودنی‌های موجود در ترکیبات سازنده، برآورده کننده الزامات ویژه در کنار روانکاری برای صنعت یا صنایعی خاص هستند. به عنوان مثال روغن‌های صنعتی توربین با پایه روغن معدنی به عنوان سیال هیدرولیک استفاده می‌شود و در یاتاقان‌های توربین بخار، آب و گاز کاربرد دارد. همچنین می‌توان از روغن‌های صنعتی گردشی نام برد که با پایه سنتیک یا معدنی در روانکاری، محافظت و بالا بردن میزان عملکرد چرخ دهنده‌های اریب، یاتاقان‌ها، سیلندر و ماشین آلات حوزه کاغذ و چاپ مورد استفاده قرار می‌گیرند.
اگر شما هم سوالات بیشتری دارید حتما در بخش نظرات با ما به اشتراک بگذارید تا در سریع‌ترین زمان، تیم فنی و متخصص آذرشیمی شریف پاسخگوی ابهامات شما در زمینه تهیه و استفاده از این محصول باشد.